Het maxime lex superior derogat legi inferiori – de hogere wet gaat vóór de lagere – is een voorbeeld van een conflictenregel. Als een rechtsnorm uit een lagere wet conflicteert met een rechtsnorm uit een hogere wet en die twee rechtsnormen dus tegenstrijdige rechtsgevolgen hebben, heeft de rechtsnorm uit de hogere wet ‘voorrang’ bij het […]
Carel Smith & Harm Kloosterhuis Drie rechtenstudenten worden ’s avonds door de politie aangehouden en bekeurd: de eerste omdat zij naast de twee anderen fietst, de tweede omdat zij op haar fiets geen goed werkende bel heeft en de laatste omdat zij bij wijze van achterlicht een wit ledlampje aan haar capuchon heeft bevestigd. Hun […]
Harm Kloosterhuis en Carel Smith   De rechtsspreuk ‘Rubrica legis non est lex’ betekent dat de rubricering van een wet niet bepalend is voor de interpretatie van die wet.1 Het is een beetje een bijzondere rechtsspreuk, want anders dan de meeste spreuken kent ‘rubrica legis non est lex’ een concurrent met een tegenovergestelde betekenis: ‘rubrica […]
Carel Smith & Harm Kloosterhuis Hoe weet ik of mijn handelen — zoals een leugentje om bestwil, het kopen van aandelen van wapenfabrikant Lockheed Martin, zich aan bomen vastketenen ter voorkoming van de kap ervan — in moreel opzicht gerechtvaardigd is? De wet biedt in dit soort gevallen geen soelaas: leugentjes om bestwil en de […]
Harm Kloosterhuis en Carel Smith De rechtsspreuk ‘geef mij de feiten, dan geef ik u het recht’ (da mihi factum, dabo tibi ius) verwoordt een belangrijk beginsel van het burgerlijk procesrecht. Het is aan de procespartijen om de feiten van een zaak naar voren te brengen en het is aan de rechter om het recht […]
Carel Smith en Harm Kloosterhuis Eén van de fundamentele rechtsbeginselen is het beginsel van ‘hoor en wederhoor’. We treffen dit beginsel reeds aan in de eed die de rechters van de Heliaia, het hoogste gerecht van het oude Athene, dienden af te leggen: “Ik geef onpartijdig gehoor aan zowel eiser als gedaagde.” Tegenwoordig staat het […]
Harm Kloosterhuis en Carel Smith Een van de fundamentele rechtsbeginselen van het strafrecht is nullum crimen, nulla poena sine praevia lege poenali: er is geen strafbaar feit en geen straf zonder voorafgaande wettelijke strafbepaling. Het beginsel is door Anselm von Feuerbach (1755 – 1827) in deze bewoordingen geformuleerd en het gaat terug op het werk […]
Gastcolumnist Ann-Sophie Vandenberghe Caveat emptor is een Latijnse uitdrukking die zich laat vertalen als “koper, wees op uw hoede; let op dat u niet door de verkoper wordt misleid.” Juridisch-technisch houdt deze waarschuwing in dat er geen aansprakelijkheid is voor degene die verkeerde informatie verstrekt en dat er geen mededelingsplichten bestaan. Eenieder wordt geacht zelf […]
Carel Smith & Harm Kloosterhuis De wedervergelding wordt wel het oudste beginsel van recht en rechtvaardigheid genoemd. Dit beginsel is reeds te vinden in de Codex Hammurabi (ca 1780 v. Chr.), maar is vooral bekend van het Oude Testament: bij dood of letsel dient men “ziel voor ziel, oog voor oog, tand voor tand, hand […]
Hoe wetenschappelijk is de rechtsgeleerdheid? Die vraag wordt door collega-wetenschappers wel eens gesteld als blijkt dat juristen tot heel verschillende conclusies komen in maatschappelijk controversiële juridische kwesties, zoals de klimaatzaak Urgenda of de Wrongful Life-zaak. Die laatste zaak ontlokte een natuurkundige, in gesprek met een hoogleraar burgerlijk recht, de opmerking: ‘Ja, geléérd zijn jullie wel!’ […]