Constitutionele begrenzing van Europese defensiesamenwerking: over soevereiniteit, gezag en bevel

De Nederlandse krijgsmacht werkt in toenemende mate samen met Europese (en niet-Europese) bondgenoten. Zo is recentelijk de laatste Nederlandse brigade die nog zelfstandig opereerde ondergebracht in een divisie van de Duitse landmacht. Volgens artikel 97 lid 2 van de Grondwet ligt het oppergezag over de krijgsmacht echter uitsluitend bij de Nederlandse regering. Ook binnen het internationale recht is militaire zelfbeschikking een belangrijke component van de staatssoevereiniteit. Dit artikel bespreekt in die context de constitutionele grenzen van Europese defensiesamenwerking en reflecteert op de (on)wenselijkheid van een supranationale defensiebevoegdheid voor de Europese Unie.